Art Nouveau Akımının Ortaya Çıkmasındaki Etmenler

Art Nouveau Akımının Ortaya Çıkmasında pek çok akım etmen olmuştur. Bu akımları sırası ile inceleyeceğiz.

ESTETİZM (1828- 1882)

Estetizm akımı Ön Raffaellocu sanatçıların etkisiyle ortaya çıkmıştır. Akım ingiliz fransız merkezlidir. Bu akımı benimseyen bireyler çalışmalaarında öyküsellik, anlam ve amaç gibi konular yerine görüntü hazzını üstün görüyorlardı. Sanatı politika, dini konular, sosyallik gibi konulardan ayıklıyorlardı. Bunun yerine ise sanatsal nesnenin kendisine odaklanmışlardır.

“Bu akımın sanatçıları izleyicinin resmi dekoratif bir sanat nesnesi olarak saf bir şekilde algılanmasını sağlamaya yönelik zarif ancak karmaşık renkler kulanırlar.” (Farthing, 2017:310)

Akımın bu görüsleri de modernizm’in ortaya çıkmasına da yardımcı oldu.
Ayrıca ‘sanat için sanat’ tabiri zanaatkarlığın değerini vurgulamak amacıyla ilk olarak bu akım için kullanılmıştır.

Resimde de görüldüğü üzere estetizm akımı resimlerinde Japon baskı
sanatının dekoratif özelliği görülmektedir. Yine aynı resine bakarak anlayabiliriz ki Estetizm akımının ilkeleri ileri tarihlerde karşımıza çıkacak olan William Morris ve Arts and Crafts akımını etkilemiştir. William Morris akımdan etkilenerek kendine akıcı ve asimetrik şekillerden olusan bitkisel formlar geliştirmiş ve çalışmalarında yer vermiştir.
Yüzyılın sonlarında akımın etkileri azalmasına karşın William Morris’in
akımdan etkilenerek geliştirdiği üslubu ‘Arts and Crafts’ akımını oğmasında etkili olmuştur. Estetzm ilkeleri bu yolla Avrupa ve Akerika’da yayılacaktır.

ARTS AND CRAFTS AKIMI

Akmın isminin Türkçe karşılığı sanat ve zanaat anlamına gelir. İngilterede meydana gelen endüstri devrimi sanat üzerinde belirli etkilere sebep olmuştur. Bu gelişmelerden özellikle sanat üzerindeki ticari belirleyiciliği sanatçılar tarafından tepki ile karşılanmasına neden olmuştur. Estetizm akımından etkilenerek nevi şahsına münhasır çiçek motifleri
geliştiren William Morris bu akımın öncüsü olarak karşımıza çıkar.

“William Morris ucuz ve kalitesiz kitlesel üretime karşı çıkıyor, daha kişisel ve elle üretilen bir tasarım anlayışını savunuyordu.” (Becer, 2015: 99)

William Morris Makineleşme ile yaygınlaşan seri üretim nesnelerini niteliksiz
olarak görüyor ve onları geri planda bırakacak güzel nesneler yaratma
düşüncesindedir. Akımın yaygınlaşmasında öncülük eden bir diğer isim olarak Arthur Mackmurdo’dan bahsedebiliriz. 1880’li yılarda yayınlanan bir dergide yer alan Arthur Mackmurdo tasarımları karşımıza çıkar. Biçimsel olarak ele aldığımızda organik biçimleri içerdiğini görüyoruz. Ayrıca çalımaları William Morris ile benzerlik göstermektedir. Estetizm akımından başlayarak William Morris’in geliştirip kişiselleştirdiği organik motifler ve buna paralel olarak Arthur Mackmurdo’nun onu destekleyen organik biçimli tasarım çalışmaları Art Nouveau akımının ortaya çıkmasında gözle görülür şekilde etkili olmuştur.

JAPON BASKI SANATI – UKİYO-E

Japonya’da askı sanatları oldukça eski tarihlere kadar dayanır. Bunun nedeni ise iletişim araçlarının ve dini öğretilerin yaygınlık kazanmasında kullanışmış bir teknik olmasıdır.
Örnek olarak gösterebileceğimiz bir çalışma olarak: Japonya’da ilk basılı
kitap olarak bahsedilen “Diamond Sutra Öğretisi”i 868 yılında ahşap baskı tekniği kullanılarak üretilmiştir. (Kılıç 2008).
Ukiyo-e 17. yüzyılda popiler bir halk sanatı olarak karşımıza çıkar. ‘Yüzen
dünyanın sanatı’ anlamına geldiği söylenmektedir. Ukiyo-e’nin başlıca konuları: Güzel kadınlar, kabuki tiyatrosu, sumo güreşleri, erotik resimler, doğa manzaraları, kuş ve çiçek motifleri içerir. 19. yüzyılın sonlarında Japonya Feodal yönetim şekli dış dünyaya kapılarını açması Japon baskılarının Avrupa’da yaygınlaşmasını sağlamıştır.

“Ukiyo-e dalgası 20.yüzyılın başına kadar devam etti. Adeta bir sanat akımı haline gelen Ukiyo-e’yi;Avrupa sanatseverleri bir tür “Japonizm” olarak görüyorlardı.” (Kıran 2009)

Sanayi devriminin gerçekleşmesi ticaretin dünya alanında bir sektör olması
haline gelmesine yardımcı olmuştur. Japon baskı sanatları, seramikler, tekstil ürünleri, yelpazeler vb. ürünler ticaret gemileri avrupaya yayılmıştır. Bu süreç sonucunda Avrupa’daki bir çok sanat akımı japon baskılarından etkilenmiştir. Özellikle izlenimcilik akımında bu etki fazlasıyla görülür. Sanatçılar Japon baskılarından reprödüksiyon çalışmaları gerçekleştirmiş ve benimsenmiştir. Japon baskılarında yer alan kuş, çiçek gibi motifleri Art Nouveau’nun biçimsel etki alanı içinde yer alır. Dekoratif özellik taşıması da bir diğer etkilendiği konudur.